Erfenis na moord?

Iedereen kent het typische voorbeeld uit de film wel: een knappe, jonge, blonde vrouw van circa 25 jaar oud trouwt met een grijze, iets minder knappe maar zeer welvermogende oudere man. Kort na het huwelijk komt de man op mysterieuze wijze te overlijden. De oudere man heeft geen kinderen wat betekent dat zijn 25-jarige vrouw nu enig erfgenaam is. Korte tijd later blijkt na een uitvoerige autopsie echter dat de man is vergiftigd waardoor zijn hart het uiteindelijk heeft begeven. De vrouw wordt aangehouden en uiteindelijk veroordeeld voor de moord op de man. Maakt zij nu alsnog aanspraak op de erfenis?

Wat staat er in de wet over erfenis na moord?

In de wet vinden we het antwoord op deze vraag: nee, de vrouw is onwaardig doordat zij veroordeeld is voor de moord op de man. Onwaardigheid ontstaat niet alleen door de moord op de erflater maar kan ook op een andere wijze doorstaan. De wet geeft hiervoor een limitatieve (uitputtende) opsomming. Hieruit blijkt dat onwaardigheid ook bestaat bij bijvoorbeeld vervalsing van het testament of een veroordeling van een misdrijf jegens erflater met een strafbedreiging van ten minste vier jaren, denk hierbij bijvoorbeeld aan mishandeling. Maar wat gebeurt er nu als zich een situatie voordoet waarin onwaardigheid wel passend voelt maar het niet past binnen de opsomming van de wet?

Het Hof Amsterdam heeft zich hier op 15 augustus 2002 over gebogen. Wat was de casus: grootmoeder komt te overlijden. Zij heeft een kleinzoon die veroordeeld is wegens de moord op zijn beide ouders. Kleinzoon doet na het overlijden van grootmoeder een beroep op het erfdeel van zijn vader (dit wordt ook wel ‘plaatsvervulling’ genoemd) en op zijn legitieme portie. De grootmoeder had haar kleinzoon immers onterfd. De overige erfgenamen vinden dat de kleinzoon geen beroep kan doen op zowel het erfdeel van zijn vader als op de legitieme portie. De kleinzoon stelt dit wel te kunnen: hij heeft immers tot geen daad van onwaardigheid begaan jegens oma?

Conclusie

We hebben al gezien dat de voorwaarden voor onwaardigheid een uitputtende opsomming zijn. Het hof heeft echter geoordeeld dat onverkorte toepassing van de regel waarop de aanspraak van de neef gebaseerd is, in de zeer uitzonderlijke omstandigheden van dit geval naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid zozeer indruist tegen het doel en strekking daarvan, dat dit zou resulteren in een onaanvaardbaar rechtsgevolg. Het ‘gevoel’ wordt dan ook ondergebracht in de derogerende werking van redelijkheid en billijkheid en op deze manier wordt er toch een mouw aan gepast.

Contact

Heeft u vragen over erfenissen en alles wat daarmee te maken heeft? Neem dan contact met onze erfrechtspecialiste mr. Sien Smeets via 077 356 11 00 of via www.hetwetshuys.nl.