Wat moet ik doen als executeur?

Sien Smeets | 09 februari 21

Als een naaste overleden is, moeten er veel zaken geregeld worden. Heeft de overledene geen testament, of is in een testament geen executeur benoemd, dan moeten de erfgenamen dat doen. In een testament kan de overledene dus ook een executeur benoemen. Diegene moet dan de nalatenschap beheren, tenzij in het testament de bevoegdheden zijn uitgebreid of beperkt.

Vaak is een naaste, bijvoorbeeld een broer, zus of kind benoemd. Ook komt het regelmatig voor dat er een vriend of ander familielid wordt benoemd, waarvan de overledene dacht dat deze goed in staat zou zijn de zaken na het overlijden te regelen. Soms wordt ook een deskundige benoemd, die als beroep de functie van executeur uitoefent. Ons kantoor is hier regelmatig bij betrokken. Het gaat dan vaak om ingewikkelde erfenissen, waarbij er in de nabije omgeving niemand is die de functie van executeur kan uitoefenen.

De functie van executeur is een verantwoordelijkheid, die soms wordt onderschat. Hieronder worden alle verplichtingen en bijzonderheden van de executeur uiteengezet.

1. Benoeming

Iemand kan een of meer executeurs in zijn testament benoemen. Daarbij kan opgenomen worden dat de executeur een of meer andere executeurs toe kan voegen of in zijn plaats kan stellen. Verder kan iemand opnemen dat wanneer een executeur komt te ontbreken, de kantonrechter bevoegd is iemand anders te benoemen. De executeur treedt pas in functie als er sprake is van overlijden. De benoeming moet worden aanvaard.

Wanneer er twee of meer executeurs zijn mogen deze alle taken en bevoegdheden uitoefenen, tenzij dit in het testament anders is bepaald. Als de executeurs het niet met elkaar eens zijn, kan de kantonrechter de knoop doorhakken of de werkzaamheden verdelen.

2. Taak en salaris

Tenzij de overledene in zijn testament anders heeft beslist, moet de executeur de erfenis beheren en de schulden voldoen. Wanneer van bepaalde erfgenamen geen adres bekend is, moeten deze door de executeur worden opgespoord.

Als er niks in het testament is geregeld, krijgt de executeur een salaris. Dit salaris is dan 1 % van het vermogen van de overledene op de sterfdag. Als de erfenis bijvoorbeeld bestaat uit een huis ter waarde van € 300.000,00 en er is een hypotheek van € 100.000,00, dan is de waarde van het vermogen € 200.000,00 en ontvangt de executeur € 2000,00.

Wanneer een familielid benoemd is, wordt vaak geen loon toegekend. Als een professioneel executeur wordt benoemd, wordt vaak het normale uurtarief van diegene gerekend of maakt de overledene voor zijn overlijden een prijsafspraak met de executeur.

3. Vertegenwoordiging van de erfgenamen

Als de executeur de benoeming aanvaardt, kunnen de erfgenamen niet over de erfenis beschikken, totdat de werkzaamheden van de executeur zijn geëindigd. Dit betekent bijvoorbeeld dat zij een woning niet kunnen verkopen of dat zij geen gebruik kunnen maken van een bankrekening van de overledene.

De executeur moet de erfgenamen in en buiten rechte vertegenwoordigen. Dit betekent dat hij degene is die de woning verkoopt of die een procedure bij de rechter voert. De erfgenamen mogen dit niet. De erfgenamen kunnen wel toestemming van de executeur of van de rechter vragen.

4. Boedelbeschrijving en oproepen schuldeisers

De executeur moet zo snel mogelijk een boedelbeschrijving maken, waarin hij de bezittingen van de overledene weergeeft en een voorlopige opgave van de schulden uiteenzet. Daarnaast moet hij de reeds bekende schuldeisers per brief oproepen om hun vordering in te dienen.

5. Verkopen om schulden te betalen

De executeur mag hetgeen in de nalatenschap zit alleen verkopen als dit nodig is om schulden te betalen. Als er geen schulden zijn, mag de executeur niet verkopen. Vaak is een belangrijke en hoge schuld, de erfbelasting. Als er genoeg geld op de bankrekening is om deze schuld en eventuele andere schulden te betalen, dan mag de executeur dus niet verkopen.

De executeur moet in overleg treden met de erfgenamen over de aanstaande verkoop. Als een erfgenaam het niet eens is met de verkoop, moet de executeur hem een termijn geven om de kantonrechter te laten beslissen. Wanneer de overledene in het testament heeft bepaald dat overleg niet hoeft, is er sprake van een uitzondering. De executeur kan dan zonder toestemming van de erfgenamen verkopen.

6. Geven van informatie

De executeur is verplicht alle informatie aan een erfgenaam te geven die hij wil hebben. Deze informatie moet dan wel gaan over zijn taak als executeur. Ook moet hij aan diegene die een beroep doet op de legitieme portie (bijvoorbeeld aan een kind dat onterfd is) alle informatie geven die nodig is om zijn legitieme portie te kunnen vaststellen. Als iemand een legaat krijgt van de overledene, moet de executeur aan diegene de informatie geven die nodig is om het legaat vast te stellen. De executeur heeft dus een grote informatieverplichting.

7. Doen van aangifte erfbelasting

Een verplichting die vaak vergeten wordt en grote verantwoordelijkheden met zich meebrengt, is het doen van de aangifte erfbelasting en het betalen van de erfbelasting vanuit de erfenis. Wanneer de executeur dit niet doet, of wanneer hij grote fouten maakt, kan hij zelf door de Belastingdienst worden aangesproken tot betaling en is hij in privé aansprakelijk, zelfs wanneer die executeur geen erfgenaam is.

8. Einde van de taak van de executeur

Uit de wet blijkt dat de taak van de executeur eindigt in verschillende gevallen. De belangrijkste reden is dat hij zijn taak heeft voltooid. De schulden zijn betaald en hij kan de erfenis afgeven aan de erfgenamen. Verder eindigt de taak bij het overlijden van de executeur, als hij failliet is, in de schuldsanering komt, of onder bewind of curatele komt te staan. Ook kan de executeur ontslagen worden door de kantonrechter. Wanneer de nalatenschap moet worden vereffend (bijvoorbeeld als er meer schulden dan bezittingen zijn of wanneer de rechter een vereffenaar heeft benoemd), eindigt de taak van de executeur ook.

9. Einde van het beheer

Als de taak van de executeur eindigt, betekent dit niet automatisch dat het beheer dat hij heeft eindigt. Het beheer eindigt pas als hij zijn taak heeft volbracht en de erfenis ter beschikking heeft gesteld aan de erfgenamen. De executeur kan echter niet oneindig de erfenis blijven beheren. De erfgenamen kunnen het beheer eindigen als alle schulden zijn betaald of wanneer 1,5 jaar is verstreken, nadat de erfenis in beheer is genomen door de executeur of in beheer had kunnen worden genomen.

10. Rekening en verantwoording

Als het beheer van de executeur is geëindigd, moet de executeur rekening en verantwoording afleggen aan de erfgenamen. Hij moet laten zien wat de bezittingen waren, wat de schulden waren, op welke wijze deze zijn voldaan en wat zijn kosten en werkzaamheden waren. De rechtspraak heeft hier een formulier voor ontwikkeld. Als de executeur zijn verplichtingen niet is nagekomen, kan hij aansprakelijk zijn voor de eventuele schade die hieruit voortvloeit. De executeur moet dus zorgvuldig zijn bij de uitvoering van zijn werkzaamheden.

Contact

De functie van executeur moet niet onderschat worden. Onze advocaat en mediator mr. Sien Smeets is gecertificeerd executeur en wordt regelmatig benoemd. Ook staat zij executeurs bij als zij hun taak uitoefenen of neemt zij de werkzaamheden uit handen. Sien is erfrechtspecialist en sinds 2004 werkzaam als advocaat.

Heeft u vragen naar aanleiding van deze blog? U kunt vrijblijvend contact met een van onze erfrechtspecialisten opnemen via 077-356 11 00 of advocaten@hetwetshuys.nl. Of download nu onze whitepaper over erfrecht.