Geen testament, wat kan dat betekenen?
Niet iedereen heeft een testament. Soms levert dat problemen op, maar dit hoeft niet per definitie het geval te zijn. Wanneer iemand overlijdt en er is geen testament, bepaalt de wet wie de erfgenamen zijn. We moeten dan uiteraard eerst weten of er een testament is. Lees in deze blog hoe onderzocht kan worden of er sprake is van een testament en wie er op grond van de wet erfgenamen zijn, ingeval er geen testament aanwezig is.
Is er een testament?
Het komt geregeld voor dat onbekend is of een overleden persoon bij leven een testament heeft laten opmaken. Er zijn mensen die een kopie van hun testament thuis in de kluis bewaren, maar dit is geen verplichting. Om te controleren of er sprake is van een testament dient het Centraal Testamentenregister te worden geraadpleegd. Dit is mogelijk middels een schriftelijke aanvraag door iemand die het vermoeden heeft erfgenaam te zijn. Bij deze aanvraag dient een kopie van de overlijdensakte te worden meegestuurd.
Uit het register blijkt of er een testament is opgemaakt, en zo ja bij welke notaris zich deze bevindt. Hier dient het testament vervolgens door de erfgenamen te worden opgevraagd. In de regel zijn hier wel kosten aan verbonden.
Wie zijn er erfgenamen zonder testament?
Indien er geen testament is, bepaalt de wet wie erfgenamen zijn. Op de eerste plaats zijn dit de, niet van tafel en bed gescheiden, echtgenoot en de kinderen. Pas wanneer deze er niet zijn, komen anderen personen in beeld. Er wordt dan eerst gekeken of de ouders en broers of zussen van de overleden persoon nog leven. Indien dit niet het geval is worden de grootouders aangemerkt als erfgenaam. Wanneer ook de grootouders niet meer leven worden de overgrootouders tot erfgenamen benoemd.
Het kan ook voorkomen dat een van de erfgenamen zelf al is overleden. Zijn/haar kinderen worden dan bij plaatsvervulling tot de erfenis geroepen. Hun erfdeel staat echter gelijk aan het erfdeel van hun ouders. Zij worden als het ware samen tot één persoon gerekend.
Gehuwd? Wettelijke verdeling?
Wanneer iemand ten tijde van zijn of haar overlijden getrouwd was of een geregistreerd partnerschap heeft, zijn de echtgenoot en de kinderen weliswaar samen erfgenaam, echter de echtgenoot erft alle vermogen en schulden en de kinderen krijgen een niet-opeisbare vordering op de echtgenoot van hun ouder. De vordering is in geld en net zo hoog als hun aandeel in de nalatenschap. De kinderen wachten dus op hun deel totdat de langstlevende ouder is overleden. Dit lijkt logisch en vormt vaak geen enkel probleem. In de meeste omstandigheden vinden kinderen het belangrijk dat hun vader of moeder die nog leeft in de woning kan blijven en het recht op het vermogen heeft.
Gevolgen stiefouder
Echter, wanneer de langstlevende niet de eigen ouder is (een stiefouder) of wanneer er een moeizame band is met de eigen langstlevende ouder, kan dit wel een probleem zijn. Wij zien toch regelmatig dat het voor kinderen lastiger is om te wachten op hun deel in de nalatenschap van hun overleden ouder, totdat de stiefouder is overleden. Bovendien, als er een behoorlijk leeftijdsverschil is tussen hun overleden ouder en de stiefouder (bv. vader krijgt een veel jongere nieuwe vriendin), kan dit betekenen dat in de praktijk nimmer een deel ontvangen wordt. De langstlevende (stief)ouder mag immers doen of laten met de nalatenschap wat hij of zij wil. Pas na het overlijden van de langstlevende stiefouder, kunnen de kinderen hun vordering innen bij de erven van de langstlevende stiefouder.
Innen van de vordering
En juist daar kan zich een nieuw probleem voordoen. Wanneer de langstlevende ouder je eigen vader of moeder was, is de kans groot dat jij ook erfgenaam bent van deze ouder. Je vordering in verband met de eerst overleden ouder kun je dan zelf uit de nalatenschap van de langstlevende voldoen (samen met de andere erven). Wanneer de langstlevende je stiefouder is, bestaat de kans dat je de vordering moet gaan innen bij de erfgenamen van je stiefouder, bv. je stiefbroers en zussen. De kans dat er dan conflicten ontstaan, wordt steeds groter.
Oplossingen?
Het spreekt voor zich dat niemand zit te wachten op problemen na het overlijden van een dierbare. De vraag doet zich dan op: hoe is dit te voorkomen? Het voorkomen kan alleen wanneer goede testamenten gemaakt worden. Juist voor ouders die een nieuwe relatie hebben en/of een samengesteld gezin, is het goed om na te denken over de gevolgen van overlijden voor hun partner en kinderen. Juist wanneer het ouders, partners en kinderen lukt om dit onderwerp bespreekbaar te maken, kunnen goede testamenten tot stand komen. Onze nalatenschapsmediator mr. Sien Smeets heeft reeds vele ouders, partners en kinderen bijgestaan en daarbij zijn vele creatieve oplossingen tot stand gekomen. Sien heeft hierin een belangrijk doel: voorkomen dat na het overlijden van een dierbare ruzie ontstaat en het creëren van rust en zekerheid voor nabestaanden.
Wanneer er al sprake is van een overlijden en er geen testament is gemaakt, biedt de wet nog oplossingen als de wettelijke rechten. Onder voorwaarde kunnen kinderen dan toch bepaalde vermogensbestanddelen veiligstellen. Hoe dit zit, zal in een volgend blog worden uitgelegd.
Contact
Heeft u naar aanleiding van bovenstaande blog vragen of wilt u meer weten over erfrecht? Download onze gratis whitepaper over erfrecht of neem vrijblijvend contact op met een van onze erfrechtspecialisten via 077-356 11 00 of via advocaten@hetwetshuys.nl
Download de gratis whitepaper over erfrecht
