Onwaardig om te erven

Onwaardig. Het is een woord wat we niet dagelijks gebruiken, maar in het erfrecht een belangrijke rol kan spelen. In normaal Nederlands zou je het woord onwaardig kunnen vertalen als: niet waard om te erven. Er kunnen talloze gevallen zijn, waarbij nabestaanden van mening zijn dat mensen het niet waard zijn om te erven. Bijvoorbeeld: Broer vindt dat Zus het niet waard is om te erven, omdat zij hun moeder nooit bezocht. In dit voorbeeld is er echter geen sprake van juridische onwaardigheid. Die juridische onwaardigheid speelt een belangrijke rol.

Welke vereisten zijn er om te kunnen erven?

 Uit de wet blijkt namelijk dat er een aantal vereisten zijn om te kunnen erven. Deze vereisten zijn:

1. Iemand moet overleden zijn;
2. De erfopvolger moet bestaan;
3. De erfopvolger moet op grond van de wet of op grond van een testament geroepen zijn;
4. De erfopvolger mag niet onwaardig zijn.

Conclusie moet dus zijn dat een erfopvolger niet kan erven als hij onwaardig is.

Wanneer is iemand onwaardig om te erven?

Bepaalde handelingen maken iemand automatisch onwaardig om uit een nalatenschap voordeel te krijgen. De wetgever heeft dit uitgewerkt in de wet. Bepaalde handelingen liggen voor de hand. Andere handelingen liggen minder voor de hand.

1. Ombrengen van de erflater;
2. Andere misdrijven;
3. Dwingen of voorkomen testament;
4. Verduisteren of vervalsen testament;
5. Tijdstip van vaststellen onwaardig.

Ombrengen van de erflater

Diegene die veroordeeld is, omdat hij de overledene heeft omgebracht of omdat hij geprobeerd heeft dit te doen, is onwaardig om te erven. Ook diegene die dit heeft voorbereid of daaraan heeft deelgenomen kan niet erven. Als Zus moeder om het leven brengt, ligt het voor de hand dat zij niet kan erven. Ook als zij dit probeert of iemand daarbij helpt, erft zij niet. Het zou immers stuitend zijn als diegene een misdrijf als doodslag of moord begaat en financieel voordeel zou kunnen krijgen door deze misdaad.

Let op: als er nog mogelijkheden zijn om de uitspraak van de rechter aan te vechten, dan is er nog geen sprake van onwaardigheid. Pas als de uitspraak van de rechter definitief vaststaat kan er sprake zijn van onwaardigheid.

Andere misdrijven

Diegene die is veroordeeld, omdat hij een misdrijf heeft gepleegd waarop vier jaar of meer gevangenisstraf staat, erft niet. Dit misdrijf moet dan wel gepleegd zijn jegens de overledene. In het geval van Broer en Zus zou Zus niet erven als zij veroordeeld is, omdat zij een gouden ring van moeder heeft gestolen. Ook als zij dit probeert of iemand daarbij helpt, erft zij niet. Wanneer door de rechter is vastgesteld dat Zus tegen moeder ten onrechte een beschuldiging heeft gedaan van een misdrijf waar vier jaar of meer cel op staat, erft zij ook niet.

Het zou als stuitend ervaren kunnen worden dat diegene die de overledene bestolen heeft of een ander misdrijf jegens hem of haar heeft gepleegd zou kunnen erven. Echter, toch zijn er uitzonderingen mogelijk. Daarover later in dit artikel meer. Overigens geldt ook hier dat de uitspraak van de rechter definitief moet zijn.

Dwingen of voorkomen testament

Stel dat Zus vermoedt dat moeder haar zou willen onterven en zij besluit moeder te chanteren of te bedreigen en daarmee voorkomt zij dat moeder naar de notaris gaat om een testament te maken. Of een andere mogelijkheid, de buurman is uit op het vermogen van moeder en besluit moeder te dwingen om naar de notaris te gaan, alwaar moeder de buurman benoemt tot enig erfgenaam en daarmee Broer en Zus buiten spel zet.

In beide gevallen is er sprake van onwaardigheid. Wel moet worden aangetoond dat Zus dan wel buurman moeder bedreigd hebben.

Verduisteren of vervalsen testament

Wanneer Zus het testament bewust kwijt maakt of wanneer zij het testament van moeder vervalst, erft zij niet. Ook nu moet worden aangetoond dat Zus dit gedaan heeft. Wanneer dat lukt, vist Zus alsnog achter het net. Diegene die vals probeert te spelen, wordt door de wetgever direct gestraft en buiten spel gezet.

Tijdstip van vaststellen onwaardigheid

De onwaardigheid kan aan de dag treden, nadat diegene het voordeel uit de erfenis al heeft gehad, bijvoorbeeld Zus heeft haar deel van de erfenis al ontvangen. Wanneer later blijkt dat Zus moeder om het leven heeft gebracht en zij daarvoor veroordeeld wordt, vervalt de grond voor de ontvangst van de erfenis en zal deze terug moeten naar de erfgenamen.

Uitzonderingen?

De onwaardigheid vervalt wanneer de erflater aan de onwaardige op ondubbelzinnig wijze zijn gedraging heeft vergeven. Bijvoorbeeld: moeder vergeeft Zus voor het feit dat zij haar gouden ring heeft gestolen. Maar bijvoorbeeld ook in het geval dat een kind (tevens arts) door euthanasie een einde maakt aan het leven van de ouder en op die grond is veroordeeld, kan in een schriftelijke verklaring van de ouder, waarin de wens tot euthanasie is neergelegd, mogelijk als een vergeving bij voorbaat worden gezien.

Contact

De bovenstaande materie is niet altijd even duidelijk, met name als iemand een beroep doet op de uitzonderingen. Heeft u vragen naar aanleiding van deze blog? U kunt vrijblijvend contact met een van onze erfrechtspecialisten opnemen via 077-356 11 00 of advocaten@hetwetshuys.nl. Meer lezen over het onderwerp? Download nu onze gratis whitepaper over erfrecht.