Omgang met kleinkind na echtscheiding: de hobbelige weg voor opa en oma
Dat een echtscheiding de nodige impact heeft op ouders en kinderen, behoeft geen nadere toelichting. Maar ook voor opa en oma kan een scheiding de nodige gevolgen hebben. Uit onderzoek van TNS NIPO blijkt dat liefst 53% van de grootouders vindt dat het contact met hun kleinkinderen na de echtscheiding drastisch is veranderd. Ruim 10% van de ondervraagden ziet de kleinkinderen zelfs helemaal niet meer.
Een omgangsregeling
Kunnen grootouders de rechter verzoeken om een omgangsregeling met hun kleinkind? Soms wel, maar in de regel gaat dat niet zonder slag of stoot. Er is namelijk, anders dan bij de ouders, geen wettelijk recht voor grootouders op omgang met hun kleinkind. Dat leidt soms tot onwenselijke situaties. Een ex-schoonzoon of -dochter, bij wie het kleinkind na de scheiding gaat wonen, verbreekt bijvoorbeeld uit gevoelens van wrok het contact tussen kleinkind en grootouder. Meer dan eens is de omgang met opa en oma inzet bij de zogenaamde vechtscheiding. En dat terwijl, zo betoogt de rechter, een kleinkind juist erg gebaat kan zijn met een dergelijk contact.
Toch werd in januari van dit jaar een voorstel van de CDA, om een omgangsregeling voor grootouders wettelijk vast te leggen, afgewezen. Daarmee blijft Nederland achter bij bijvoorbeeld België en Frankrijk, waar dergelijke regelingen wel in de wet zijn opgenomen. Het zou, aldus minister Van der Steur, de juridische situatie alleen maar complexer maken.
Om als grootouder toch omgang te bewerkstelligen, moet allereerst vast komen te staan dat er een ‘nauwe, persoonlijke betrekking’ met de kleinkinderen is. Dat vereiste vindt haar grondslag in artikel 8 EVRM (Europees Verdrag Rechten van de Mens), waar het recht op family life is vastgelegd. Wanneer er sprake is van family life, ligt aan de concrete omstandigheden van het geval. Een louter biologisch verwantschap volstaat niet, er moet blijken dat er voor de scheiding ook echt omgang en een nauwe vorm van contact tussen grootouder en kleinkind bestond.
Belang van het kind
Minstens zo belangrijk is de andere eis die de rechter stelt: omgang bij een scheiding moet altijd in het belang van het kind zijn. Nogmaals, in beginsel acht de rechter het een meerwaarde wanneer er contact bestaat tussen kind en grootouder. Opa en oma kunnen een stabiele factor zijn in roerige tijden. Toch kunnen er talloze redenen zijn om van contact, zeker direct na een echtscheiding, even af te zien. Bijvoorbeeld wanneer het kind behoefte heeft aan rust en omgang met de grootouders voor de nodige emotionele belasting kan zorgen. Tevens kijkt de rechter naar praktische zaken. Als het kind na de scheiding samen met de verzorgende ouder honderden kilometers verderop woont, kan dat al een belemmering vormen. Ten slotte zal een kind ouder dan twaalf jaar in de regel zelf ook een belangrijke stem hebben in een omgangsregeling met opa en oma.
Om al deze rompslomp te voorkomen, verdient het van harte de aanbeveling om reeds voor de scheiding een omgangsregeling met grootouders op te nemen in het ouderschapsplan. Daarmee ontstaat er voor alle partijen duidelijkheid.
Onze advocaten kunnen u daarbij helpen. Neem vrijblijvend contact met ons op, indien u hierover meer informatie wenst.
