Je krijgt bijstand. Je hebt hier recht op als het inkomen onder de bijstandsnorm ligt en als er geen tot weinig vermogen is. Maar wat als je tijdens de bijstand ineens te maken krijgt met een erfenis? Of wat als jouw minderjarige kind wel enig vermogen heeft of krijgt door een nalatenschap? Over deze vraagstukken zullen we in dit artikel uitleg geven.

Voorwaarden bijstand

Om te bepalen of er recht is op bijstand moet je aan bepaalde voorwaarden voldoen:

• Je moet Nederlander zijn of in Nederland wonen;
• Je moet 18 jaar of ouder zijn;
• Je hebt niet genoeg inkomen of eigen vermogen om in je levensonderhoud te voorzien;
• Je kunt geen beroep doen op andere voorzieningen of uitkeringen;

Je vermogen wordt bepaald aan de hand van je bezittingen minus je schulden. Het is van belang te weten dat er zoiets bestaat als ‘vrij te laten vermogen’. In 2021 is dat bedrag vastgesteld op € 12.590 voor gezinnen en € 6.295 voor alleenstaanden. Dat betekent dat je dit bedrag aan vermogen mag hebben, en dat je dan alsnog recht hebt op een bijstandsuitkering. Als je vermogen boven dit bedrag uitkomt, heb je geen recht op bijstand.

Vermogen volgens de bijstandswet

Stel: je zit in de bijstand. Een van je ouders is helaas overleden. Nadat de eerste ouder is overleden, heb je meestal een nog niet-opeisbare vordering op de langstlevende ouder. Deze vordering behoort tot het vermogen, maar je kunt over dit geld nog niet beschikken. Als ook de andere ouder overlijdt, wordt de vordering opeisbaar en kun je over de erfenis beschikken. 

De gemeente kán in dat geval een deel van de bijstand terugvorderen. Er wordt namelijk gekeken naar het moment dat de erfenis in het vermogen kwam, en dat is op het moment dat de eerste ouder is overleden. Op dat moment zat de erfenis, hoewel je er nog niet over kon beschikken, wel al in het vermogen, waardoor je mogelijk geen recht had op een bijstandsuitkering.

Je zou denken dat het andersom ook zo is. Dat je als langstlevende ouder, na het overlijden van de eerste ouder de nog niet-opeisbare vordering die je kind op jou heeft, mag meenemen als schuld om het vermogen te bepalen (waardoor het vermogen dus lager wordt). Dat is echter niet het geval. De hoogte van de niet-opeisbare schuld die een ouder bij zijn kind heeft, wordt niet meegenomen bij het vaststellen van het vermogen.

Vermogen van je minderjarige kind

Ouders hebben een onderhoudsverplichting naar hun kinderen. Andersom hebben ook kinderen een onderhoudsverplichting naar hun ouders. Op deze onderhoudsverplichting kan een gemeente, in theorie, beroep doen bij de berekening van de bijstand. Dat betekent dat ook het vermogen van het kind waarover de ouder kan beschikken (zoals bijvoorbeeld het geld op zijn bankrekening), kan worden meegeteld om het vermogen vast te stellen en te bepalen of er recht is op bijstand. Het vermogen van een kind kan dus gevolgen hebben voor de hoogte van de te ontvangen bijstand.

Erfenis

Net als het vermogen van een kind, heeft ook een erfenis invloed op het vermogen, en dus invloed op het recht op bijstand. Je zou daarom kunnen besluiten om een nalatenschap te verwerpen, om zo een lager vermogen over te houden. Je moet echter in gedachte houden dat de gemeente kan korten op de bijstandsuitkering, als je besluit een nalatenschap te verwerpen. Je gedraagt je dan namelijk op een manier die niet past bij wat van een bijstandsgerechtigde wordt verwacht. Je hebt dan ’tekortschietend besef van verantwoordelijkheid’, zoals dat in de wet genoemd wordt.

Als kind heb je recht op een legitiem erfdeel als je ouders zijn overleden. Als je geen beroep doet op je legitieme deel van de erfenis om toch recht te blijven houden op een bijstandsuitkering, kan de gemeente je ertoe verplichten om jouw legitieme erfdeel alsnog op te eisen. De gemeente mag namelijk op grond van de Participatiewet nadere verplichtingen opleggen aan de bijstandsgerechtigde, waarvan dit een voorbeeld is.

Conclusie

Zoals uit het voorgaande blijkt is het niet gemakkelijk (je kunt gerust stellen bijna onmogelijk) om een bijstandsgerechtigde iets toe te laten komen, zonder dat dit (op korte dan wel op lange termijn) gevolgen heeft voor de bijstandsuitkering.

Wil je naar aanleiding van dit artikel meer weten over dit onderwerp? Neem dan gerust contact op met ons kantoor.